Ajax – Aarhus

Na de eerste wedstrijd vorige week tegen Hibernian is het nu tijd voor de volgende wedstrijd in de voorbereiding van Ajax. Daarin is AGF Aarhus de tegenstander, de ploeg die vorig jaar als 6e en daarmee laatste eindigde in de kampioenspoule in Denemarken. Tegelijkertijd is het voor AGF Aarhus wel al de laatste wedstrijd in de voorbereiding; de competitie van Denemarken staat op het punt van beginnen. Alhoewel in dit soort wedstrijden de uitslag en tegenstander misschien wel van ondergeschikt belang zijn, is het belangrijkste om patronen te trainen en weer in vorm te komen richting het nieuwe seizoen. Tijd om eens te kijken naar een aantal opvallende zaken op tactisch vlak in deze wedstrijd.

Allereerst even een belangrijke kanttekening: niet alles gaat al goed. Sterker nog, er gaat meer fout dan goed, zeker in deze wedstrijd. Deels is dat inherent aan de voorbereiding, deels was het gewoon een mindere wedstrijd, en deels was de tegenstander in elk geval conditioneel verder. In deze analyse richt ik mij vooral op de intenties, en niet op het niveau van de uitvoering, want zoals al gemeld, was die over het algemeen niet al te goed vandaag. Ook de individuele invulling van verschillende posities is natuurlijk allesbehalve optimaal, en er zullen nog genoeg personele wijzigingen zijn, zowel in transfers als spelers die terugkeren van hun vakantie. Tijd voor een analyse van een aantal opvallende zaken in het aanvallen en in het verdedigen, met ook aandacht voor de facetten waar het misging.

Aanvallend

In balbezit zien we in eerste instantie best een aantal patronen terug uit de Farioli-tijd. Een enkele defensieve middenvelder kort voor de verdediging en vier verdedigers die laag in de opbouw staan. Toch zien we daar al het eerste subtiele verschil ontstaan: waar bij Farioli in fase 1 (opbouw rondom de eigen zestienmeter) de backs altijd laag stonden, waarmee de vier verdedigers op één lijn bleven staan (zie ook de analyse https://ajax.vissershut.nl/deep-dive-rol-van-de-backs/), kiest de Ajax-staf er nu vaak voor om al met de back aan de niet-balkant (ofwel contrakant) aan de binnenkant te gaan spelen. Op die manier proberen ze al eerder ondersteuning te bieden aan de nummer 6, zodat die een kompaan heeft om de opbouw vorm te geven. Op dit moment zie je dat de backs van Ajax hierin nog wat minder comfortabel zijn en nog te vaak de fout ingaan, waardoor dit tot balverlies leidt.

Tegelijkertijd zien we op dat soort momenten wel eenzelfde patroon ontstaan als bij Farioli: namelijk de buitenspelers die diep en breed moeten staan, om zo het veld in zowel lengte als breedte maximaal op te rekken. In deze wedstrijd gaan zowel Edvardsen als Godts geregeld de mist in door zich al te vroeg laag aan te komen bieden, waardoor het speelveld verkleind wordt. Iets waar Aarhus gretig gebruik van maakt door hoog druk te zetten; een Ajax dat het speelveld klein maakt, heeft moeite om onder de druk uit te komen. Na rust is dit duidelijk aangekaart door de staf, want dan zie je dit niet of nauwelijks nog gebeuren.

Tegelijkertijd zien we nog een verschil met Farioli: al vroeg in de opbouw meldt één van de aanvallende middenvelders zich om de opbouw te ondersteunen. Waar dit bij Farioli bij wedstrijden wel het geval was, gaf hij vaak juist de voorkeur aan zijn aanvallende middenvelders om ver naar voren te schuiven, om een tegenstander voor keuzes te dwingen. Het nadeel van de methode van Farioli is dat je bij vlagen al vastzit aan de lange bal spelen, omdat er weinig mensen rondom de bal zijn laag in de opbouw. Heitinga en zijn staf kiezen ervoor om al vroeger in de opbouw ruimte te bieden aan een tweede controleur om zich naast de nummer 6 te voegen. In veel gevallen in de eerste helft duiken ofwel Berghuis ofwel Fitz-Jim daar op; in de tweede helft zien we dat met name Steur doen.

Het nadeel van deze methode: als je te veel spelers laag op het veld hebt, maak je je eigen ruimte kleiner. Zie hier, nogmaals naast individuele prestaties, waarom Ajax stroperig voetbalde in de eerste 30 minuten. Zowel Fitz-Jim als Berghuis stonden te vaak allebei heel laag, rondom hun eigen zestienmeter. Het ontbrak op die momenten aan diepgang, zowel van hen als van de voorhoede, om ruimtes te trekken. Combineer dit met Klaassen, die geen echte spelmaker is en ook positioneel niet de juiste overtallen weet te maken, en je ziet hier het probleem voor dit Ajax.

Positief is dan wel te noemen dat er na 25 minuten is ingegrepen. Om dit probleem op te lossen werd Berghuis gedwongen om uit te zakken naar de rechterflank, kreeg Rosa de taak om iets dieper te gaan spelen eerder in de opbouw, en werd Edvardsen verboden om nog te ver terug te komen. Het belangrijkste voordeel hiervan is dat er een gat op het middenveld ontstond, waar bij vlagen met name Fitz-Jim van kon profiteren. Dit zijn wel de details die het verschil maken, en waardoor het voetbal van Ajax na die fase beter werd.

In de tweede helft, met het hernieuwde middenveld, is het voetbal ook een stuk beter, mede doordat er een gestructureerde taakverdeling is. Steur is de nummer 8 die nummer 6 Mokio kan ondersteunen, Bounida moet het middenveld in de lengte oprekken. Tel dit op bij de bewegelijkheid van dit middenveld, en het voetbal verloopt een stuk minder stroperig. Met name Steur valt op door zich zowel laag aan te komen bieden als in algemene zin de juiste dynamiek te hebben om ook de diepte in te bewegen, wat uiteindelijk ook tot uiting komt in zijn goal. Daarnaast geldt dat Bounida hoger op het veld zijn technische klasse bij vlagen laat zien en hij echt meer als nummer 10 opereert.

Defensief

Tijdens het drukzetten zien we in de eerste helft veel vergelijkbare zaken als in de tijd onder Farioli. Op momenten dat er druk gezet wordt, kiest Ajax ervoor om dat met de buitenspelers te doen. Aarhus speelde met drie centrale verdedigers, waardoor beide buitenspelers gedwongen werden om door te stappen in de richting van de centrale verdedigers van de tegenstander. De wingbacks van Aarhus zouden dan opgevangen moeten worden door de backs van Ajax. Op die manier probeerde Ajax Aarhus onder druk te zetten.

Hierin viel ook een detailwijziging ten opzichte van Farioli op. Waar bij Farioli de buitenspeler altijd alvast bij de centrale verdediger mocht gaan staan en de spits de passlijn naar de nummer 6 moest afschermen, is de structuur nu net wat anders. Weghorst of de spits mag direct bij zijn tegenstander gaan staan, terwijl juist de buitenspelers vanaf het centrum de passlijn moeten afsnijden. Op die manier is het idee van Heitinga om de bal kort uit te lokken en daaruit door te stappen. Het is een detailverschil, en inhoudelijk zal het niet heel veel uitmaken, maar zo toont de huidige staf wel aan niet blindelings de ingeslagen weg te willen volgen.

Toch slaagt de druk in de eerste helft dramatisch; dat heeft eigenlijk met het moment van drukzetten te maken. Het systeem van Aarhus is duidelijk anders dan in de wedstrijd tegen Hibernian, waardoor de onderlinge afstemming en het drukzetten nog nauwer komt. Bij momenten zijn het de backs van Ajax die te laat komen, waardoor de wingback van Aarhus de ruimte krijgt. Op andere momenten (iets minder vaak) zijn het de aanvallende middenvelders die niet doordekken, waardoor er een middenvelder vrijkomt. Met name de linkerflank had het lastig, omdat Godts niet altijd vanuit de juiste passlijn liep en achter hem niet de juiste ondersteuning kreeg van Fitz-Jim en Wijndal.

Ook hierop had de staf in de tweede helft een antwoord. In plaats van op de linkerflank door te stappen met de buitenspeler, kozen ze voor een andere oplossing. Aangezien Aarhus in een 1-3-4-3- of 1-5-2-3-systeem speelde, was er een middenvelder ‘over’. Daarom was de oplossing om Steur in die situaties al vroeg te laten doordekken. Dit betekende andersom dat Wolff dus mee moest met de wingback en Jetten zich ook kon focussen op een directe man. Simpel gezegd werden er makkelijkere koppeltjes gemaakt, zodat de timing van het drukzetten iets minder relevant werd. Hierdoor was ook duidelijk zichtbaar dat met name in het eerste halfuur na rust Ajax dominanter was in het drukzetten. Daarna ebbden de krachten wat weg bij Ajax, en kreeg Aarhus weer een wat groter spelaandeel.

Al met al was het geen al te beste wedstrijd qua uitvoering vandaag. Wat wel opvalt, is dat er bij vlagen duidelijke patronen zichtbaar zijn, die voor een aanzienlijk gedeelte door individuele invulling en gebrek aan gewenning om zeep geholpen worden. De basis is in elk geval dat er een filosofie op hoofdlijnen lijkt te liggen, die deels voortborduurt op wat er al was, met subtiele aanpassingen in de lijn van de eigen visie van de staf. Of dit uiteindelijk de juiste keuze is, is op dit moment absoluut nog niet te beantwoorden. Het is wel bemoedigend om te merken dat Heitinga in staat is om ook tijdens wedstrijden al tactisch in te grijpen, en hiermee ook zeker gedeeltelijk succesvol is. Toch zullen er nog enorme stappen gezet moeten worden om deze ploeg naar Champions League-niveau te brengen, maar ook dat is exact waarvoor de voorbereiding bedoeld is.