Om te beginnen een persoonlijk en illustratief verhaal over PEC Zwolle: Vorig jaar woonde ik een presentatie bij van iemand uit de organisatie van PEC Zwolle. Deze ging over de voorbereiding van PEC Zwolle op de wedstrijd tegen Feyenoord. Deze persoon gaf aan: “Wij kunnen geen betonvoetbal spelen en alleen maar lange ballen naar voren trappen. Zelfs al zou dit in dit soort wedstrijden werken, het gaat in tegen onze principes als PEC en we leren er niet van om te voetballen in topwedstrijden onder hogere druk.” Waar deze benadering op voorhand vaak als naïef wordt bestempeld, valt ze ook te prijzen. Individuele wedstrijden opofferen ten gunste van de lange termijn is niet standaard, maar kan theoretisch wel voordelen bieden. Overigens gaf hij ook aan dat dit niet betekent dat PEC helemaal geen concessies doet, maar dat ze niet alles overboord gooien voor zes wedstrijden per jaar (tegen de top drie).
Dat PEC Zwolle kiest voor voetballend spel blijkt ook uit de balbezitpercentages. Tegen vergelijkbare tegenstanders als Fortuna (60%), NAC (58%), Almere (61%) en Heracles (58%) heeft de ploeg van Jansen steevast meer balbezit dan de tegenstander. Zelfs in de derby uit tegen Go Ahead Eagles had PEC meer balbezit, zij het minimaal (52%). De ploeg van Jansen kiest vaak voor korte passes en schuift in een laag tempo naar voren. Dit is ook terug te zien in onderstaande matrix van Opta in samenwerking met Voetbal International.
Vandaag bleek opnieuw dat je ook voetballend tegen Ajax prima tot kansen kunt komen en het hen lastig kunt maken. Hoewel de durf van PEC Zwolle zich niet uitbetaalde in de eindstand, viel er qua spelbeeld en gecreëerde kansen zeker wat te winnen. Hieronder volgt een tactische analyse van deze wedstrijd:
Ajax krijgt te weinig druk
Ajax had moeite om PEC Zwolle echt goed onder druk te zetten, en dat kwam vooral door het gedurfde voetbal van de ploeg van Jansen. PEC koos ervoor om Ajax’ drukzetten te omzeilen door een ‘overload’ te creëren aan de rechterkant van Ajax. Hierdoor werd het voor Rensch lastig om zoals gebruikelijk door te dekken richting de linksback, omdat hij dan een te groot gat achterliet. Dit probleem werd versterkt doordat Sutalo niet in staat was om dit gat adequaat te dichten.
PEC creëerde deze situatie op twee manieren: enerzijds door constante positiewisselingen op het middenveld, anderzijds door Namli veel vrijheid te geven om te zwerven en zelf zijn loopacties te bepalen. Daarnaast zorgde linksback Van der Haar voor extra verwarring door afwisselend als derde centrale verdediger aan de binnenkant te spelen of op zijn gebruikelijke positie aan de buitenkant te blijven. Deze tactieken maakten het voor Ajax bijzonder lastig om effectief druk naar voren te zetten.
Rond de 35e minuut werd de situatie iets beter voor Ajax, doordat Farioli tijdens een blessurebehandeling ingreep. Henderson begon vaker in de zone te spelen waarop PEC loerde, terwijl hij zich ook minder ver liet terugzakken. Tegelijkertijd ging Baas verder doordekken, wat het spel van PEC enigszins ontregelde.
Na rust verbeterde het spel van Ajax aanzienlijk, mede dankzij de energie die Fitz-Jim en Akpom inbrachten ten opzichte van hun voorgangers. Toch viel op dat Berghuis in het druk zetten vaak te veel gokte in plaats van daadwerkelijk effectief druk te zetten. Dit lijkt te passen bij een speler die duidelijk nog niet 100% fit is en moeite heeft om het hoge tempo in het druk zetten vol te houden. Of hij dit op de langere termijn wel kan, blijft afwachten.
Berghuis is zoekende
Berghuis had het niet alleen verdedigend zwaar, maar ook aan de bal kende hij bij vlagen grote moeite. Waar Klaassen constant onderweg is en ruimte zoekt om in de diepte te lopen, speelt Berghuis liever met de bal aan zijn voeten. In de eerste helft worstelde hij zichtbaar om vrij te komen tussen de linies. Dit was deels te danken aan het uitstekende verdedigende spel van PEC, maar ook aan Berghuis zelf, die de momenten waarop het wél mogelijk was om vrij te komen, niet goed herkende.
Zo lagen er, zoals eerder te zien was in de wedstrijd tegen Jagiellonia, bij vlagen mogelijkheden om de flank te ‘overloaden’. Berghuis maakte hier echter nauwelijks gebruik van en bleef vooral centraal staan, waardoor hij moeilijk aanspeelbaar was. Na rust werd dit iets beter, en begon hij vaker uit te zakken naar de juiste posities. Toch ontbrak het aan voldoende dynamiek om echt voordeel te halen uit deze aanpassingen.
Tegelijkertijd wordt Berghuis soms ook letterlijk voor de voeten gelopen door Henderson. Zoals al eerder genoemd in verslagen van de wedstrijden tegen Besiktas en RKC, zoekt Henderson vaak de half space op wanneer de bal aan de zijkant is, om deze vervolgens voor het doel te brengen. Dat is echter precies de positie waar Berghuis vaak wil opduiken om van daaruit verder te combineren. Dit leidt er regelmatig toe dat ze elkaar onnodig in de weg lopen.
Misschien kan het een oplossing zijn om Berghuis naar de positie van linker middenvelder te brengen, zeker als Taylor daar speelt. Dit zou meer ruimte en vrijheid kunnen creëren voor Berghuis om zijn spel te ontwikkelen zonder daarbij in conflict te komen met Henderson’s bewegingen, en zou Berghuis met zijn trap techniek soortgelijke voorzetten kunnen geven als Henderson aan de andere kant doet.
Taylor heeft als linksbuiten ondersteuning nodig
Taylor heeft deze wedstrijd naar zijn kunnen gespeeld, maar kreeg weinig ondersteuning van Hato en Klaassen. Hoewel Taylor vaak de juiste momenten herkent om aanspeelbaar te worden, zoals vereist in het spel van Farioli, beschikt hij niet over dezelfde individuele kwaliteiten als bijvoorbeeld een Godts. Om toch kansen te creëren, is hij afhankelijk van steun en medespelers die hem helpen om verder te combineren en door te bewegen.
In de eerste helft ontbrak die hulp vrijwel volledig, waardoor Taylor vaak geen andere optie had dan de bal terug te spelen. Dit werd verder bemoeilijkt door Klaassen, wiens loopacties en passing te veel lijken op die van Taylor. Hierdoor ontstond weinig dynamiek of variatie, wat het lastig maakte om echt een voordeel te creëren in het spel.
Na de invalbeurt van Fitz-Jim kwam er meer schwung in het spel, met name omdat Fitz-Jim wél aanspeelbaar was en in staat is om de beslissende pass te geven. In dat soort momenten wordt duidelijk dat Taylor als linksbuiten best kan werken, zolang de juiste spelers om hem heen bewegen en er voldoende creativiteit in de ploeg zit. Met de juiste ondersteuning kan Taylor als linksbuiten echt een meerwaarde zijn voor dit Ajax.
Ook Berghuis zou, in theorie, goed kunnen functioneren in een rol rondom Taylor. Daarvoor moet hij echter dynamischer spelen dan hij vandaag liet zien. Persoonlijk denk ik dat spelers als Fitz-Jim en Akpom, afwisselend gebruikt, beter aansluiten bij de kwaliteiten die Farioli zoekt om het elftal tot de winterstop als noodverband te laten functioneren.
Tegelijkertijd moet gezegd worden dat Taylor verdedigend veel toevoegt. Zijn betrouwbaarheid zorgde ervoor dat Floranus, normaal gesproken een van de gevaarlijkste wapens van PEC als rechtsback, nauwelijks aanvallend in het spel voorkwam. Dat maakt Taylor een uitstekende optie in situaties waarin verdedigende zekerheid noodzakelijk is.
Conclusie
Het werd een moeilijke middag voor Ajax, dat deels tegen zichzelf leek te spelen en soms apathisch overkwam. Een deel van de verklaring ligt in de tactiek, maar er leek ook sprake te zijn van onderschatting.
Toch heeft Ajax uiteindelijk het belangrijkste bereikt: de drie punten binnenhalen. Nu kan de focus volledig op de volgende uitdaging: een veelbelovende confrontatie met Real Sociedad, een tegenstander van een heel ander kaliber.
Geef een reactie